Witteman en het geluk

Of journalist Paul Witteman gelukkiger is geworden van zijn zoektocht naar geluk (Witteman Ontdekt) weet ik niet, maar ik in elk geval niet. De kerstvakantie bood mij de gelegenheid twee afleveringen terug te zien, over mindfulness en over neuropsychologie. Als deze afleveringen iets hebben aangetoond, is het dat het publiek beter beschermd dient te worden tegen ongefundeerde gezondheidsclaims van bedrijven en behandelaars die iets te verkopen hebben.

In de aflevering over neuropsychologie mocht een apparaat aangeprezen worden dat de hersenen electrisch stimuleert en dat zomaar, ongereguleerd op de markt gebracht mag worden. De aanwezige ondernemer zei graag wetenschappelijke onderbouwing te willen, maar “in het geval van dit soort apparaten zouden de bedrijven failliet gaan, want wetenschap duurt wel 2-3 jaar”. Wat een treurigheid – de enige mensen die beter worden van dit soort apparaten zijn de producenten, niet de patiënten. De bewijslast voor veiligheid en effectiviteit – beide op lange termijn – zou volledig bij de producent moeten liggen, waarvan ik de meeste zonder spijt failliet zou zien gaan. De in de uitzendig aanwezige neuropsychologe plaatste gelukkig een forse kanttekening bij dit apparaat, zij had namelijk averechtse effecten gevonden op een geheugenfunctie. Helaas werd door haar een veel te positief beeld geschetst van twee andere technieken, neurofeedback en cognitive bias modification. Deze werden respectievelijk als veelbelovend en bewezen effectief aangeprezen – volstrekt voorbarig en waarschijnlijk ten onrechte.

In de aflevering over mindfulness was de hoofdgast een voormalig journaliste met een mindfulness praktijk en mochten aanwezige deskundigen zoals een hoogleraar klinische psychologie op de tweede rang plaatsnemen. Wat hier faliekant mis ging is dat Witteman een poging deed met behulp van mindfulness van zijn hoogtevrees af te komen. Dat krijg je als je behandelaar niet een psycholoog of psychiater is, maar een ex-journalist die één techniek heeft geleerd. If your only tool is a hammer, you’ll treat everyone like a nail. Dus werd Witteman niet genezen van zijn fobie, zoals mogelijk was geweest met gedragstherapie – waarschijnlijk zelfs in slechts één consult. In plaats daarvan kregen we een halfslachtige poging te zien waar hij niet werkelijk mee is opgeschoten. Mensen leven vaak decennia lang met fobieën zoals hoogtevrees. Het is treurig dat als iemand dan een keer alle moed bij elkaar raapt, niet de effectieve behandeling wordt gekozen. Weer een teleurstelling rijker en de volgende poging kan weer jaren duren, als ie ooit nog wordt ondernomen.

In de slotaflevering, die vanavond zal worden uitgezonden, krijgen we onder andere de mening van Trudy Dehue te horen. Haar zwaar overschatte boek De Depressie Epidemie heb ik jaren geleden al gefileerd, namelijk in de Volkskrant en in het tijdschrift Silhouet. Veel geholpen hebben ze niet, die recensies, want Dehue blijft maar opduiken in de media. Met Peter van Straaten zeg ik, “Ik denk dat ik vanavond maar eens vroeg naar bed ga”.