Over de voor- en nadelen van lockdown
Bijna een jaar anti-corona-maatregelen hebben zes vragen van lezers opgeleverd voor mijn rubriek in ZIN. Hier bij elkaar gezet.
.
Lockdown
We zitten nu vijf weken in de ‘lockdown’ en ik vind het heerlijk. Wat een rust! Ben ik nu een slecht mens?
Brenda
.
Beste Brenda,
Je bent een introvert mens. En je hebt de mazzel dat je kennelijk niet drie kinderen hoeft te home-schoolen of je onderneming voor je ogen ziet afbrokkelen. Of je een slecht mens bent kan ik niet beoordelen, dan moet je me iets meer informatie geven.
Ik kan wel meevoelen met je gevoel van rust. De oude rituelen – zondagsrust, vastentijd – hadden een functie. Ik voorzie niettemin geen massale terugkeer daarnaar. Jammer. Eens per jaar een rustmaand in de samenleving zou de introverten onder ons tegemoet komen en zou geen kwaad kunnen voor onze collectieve zelfbeheersing.
.
.
Gered door de lockdown
Mijn man zat een jaar geleden tegen een burnout aan. Hij had jarenlang te hard gewerkt en had er genoeg van. Van zijn werk, van zijn collega’s, van alles. Maar zoals zoveel mensen werkt hij nu al bijna een jaar vanuit huis en het is zijn redding. Het scheelt bijna anderhalf uur reistijd per dag, ons huis is groot genoeg en hij luncht liever met mij dan met zijn collega’s. Mijn man voelt zich er een tikje schuldig over, maar hem kan de lockdown niet lang genoeg duren. Hoewel hij nog steeds van weekend naar weekend leeft, en ik bang ben dat hij mensenschuw wordt, voor hem is alles beter dan terug naar normaal. Ik denk dat een burnout nog steeds op de loer ligt en vindt dat hij er nu iets aan moet laten doen. Zijn burnoutpreventie is een uur wandelen per dag – toegegeven, daar kwam hij vroeger niet aan toe. Bij de huisarts hoef je momenteel met dit soort klachten niet aan te komen.
Aly (1964)
.
Beste Aly,
Het klinkt alsof je man al in een burnout zat, in plaats van ertegenaan. En dat het nog niet voorbij is. Hard werken is zelden de oorzaak van burnout, zeker niet de enige oorzaak. Meestal gaat het om de werkomstandigheden en is er sprake van te weinig controle over het werk en van te weinig waardering. Een uur wandelen per dag is zeker nuttig, maar gaat de onderliggende oorzaak van de malaise niet wegnemen. Dus je hebt gelijk, er moet nu iets aan gebeuren. Beter het dak repareren als het niet zo hard regent. Als je man ongeveer jouw leeftijd heeft, kan hij het nog lang niet ‘uitzitten’ tot zijn pensioen. En waarom zou je van weekend naar weekend leven? Zonde van je tijd. Je man zal met zijn leidinggevende in gesprek moeten over wat hem dwars zit in de werkomstandigheden. Om zo’n gesprek goed te laten verlopen zou ik eerst een serie gesprekken met een coach inplannen. Kost een paar centen, maar doormodderen kost nog meer. En hij moet ook naar de huisarts. Als hij al een jaar met malaise-achtige klachten rondloopt kan het helemaal geen kwaad als een huisarts eens goed doorvraagt.
.
.
Smetvrees
Tegenwoordig wordt in de supermarkt mijn kar eerst ontsmet voordat ik hem overpak en laatst was ik sinds lang weer eens in een restaurant en het personeel droeg mondkapjes. Ik heb nooit zorgen gemaakt over besmetting maar ik moet zeggen dat ik inmiddels erg gewend ben aan deze veranderingen en het wel fijn vind, corona of niet. Ik moet niet denken aan al die onhygiënische supermarktkarren waar misschien een kind in heeft zitten kwijlen. Straks staan obers ook weer boven mijn bord hangend tegen me te praten. Ben ik op weg om smetvrees te ontwikkelen? Hoe kan ik dat voorkomen?
Leon
.
Beste Leon,
Bij smetvrees gaat het om een innerlijke onrust die je met mondkapjes en handenwassen niet oplost. Zolang je het handenwassen beperkt tot de aanbevolen twintig seconden zie ik geen probleem. Het heeft geen meerwaarde om langer dan twintig seconden je handen te wassen, maar mensen met smetvrees doen het gerust een uur of nog veel langer.
Smetvrees is een ernstige aandoening die vrij hardnekkig kan zijn. Het vervelende is dat risico’s vrijwel nooit helemaal uit te sluiten zijn. Van leven ga je dood. Dus je kan iemand met smetvrees uitleggen dat momenteel (half juli) maar 1 op de 10.000 mensen die getest worden – mensen met klachten dus – positief testen. De kans op het virus bij mensen zonder klachten is dus nog veel kleiner, en nog kleiner als je alle maatregelen volgt. Hoe klein zou de kans worden, 1 op miljoen? nog kleiner? Iemand met smetvrees ziet vooral dat de kans niet nul is en wast zijn handen nog wat langer. Je kan het dat voorkomen door geen extreme maatregelen te nemen en te verdragen dat je een minieme kans niet verder naar beneden krijgt.
.
.
Sloddervossengedrag
Sinds de lockdown is de studerende zoon van mijn man weer grotendeels thuis komen wonen. Dat is wennen want ik heb mijn man leren kennen toen hij uit huis was. Het huis is ineens een stuk kleiner en ik voel me niet vrij. Van zijn kant zal ik wel de indringer zijn, hij heeft hier meer dan tien jaar gewoond voor ik ooit in beeld kwam. Onze relatie is gespannen. Het meest erger ik me aan het sloddervossengedrag. Zijn kamer ziet eruit als een puberkamer, alsof de kledingkast net is geëxplodeerd. Maar hij laat ook overal kopjes, borden, schoenen, sokken en boeken slingeren. Het lijkt wel of hij door de lockdown zich als een veel jonger kind gedraagt, is er een manier om hem aan te spreken waardoor dat verbetert?
Eliane
.
Beste Eliane,
Het is niet te onderschatten hoeveel zooi studenten gewend zijn te maken in hun eigen habitat, dus het is niet noodzakelijk een ‘terugval’ naar pubergedrag. Sloddervossengedrag is geregeld aan bod geweest in deze rubriek. In het algemeen zijn er acht methoden om van ongewenst gedrag af te komen. In dit geval zou ik proberen met hem een deal te sluiten over beperking van de zooi tot zijn eigen domein. Dus zijn kamer kan hij zonder bemoeienis dicht laten groeien, als hij zijn spullen in de woonkamer en keuken maar opruimt. Dus zijn bonus van deze deal is dat jij hem niet meer aanspreekt op de rommel in zijn kamer.
Je vraag roept veel extra vragen op. Om te beginnen, waar is je man in dit geheel? Spreekt hij hem niet aan op zijn gedrag? Jouw idee dat jullie elkaar als indringer beleven zou kunnen kloppen. Hoe recent is de scheiding? Leeft zijn moeder nog? Enfin, mochten de acht methoden niet werken, is het waarschijnlijk nodig om het over dit soort vragen te hebben.
.
.
Een uitvaart in lockdown
Half maart overleed mijn hoogbejaarde vader, de uitvaart was in de eerste week van de lockdown. Aanwezig waren slechts acht mensen: zijn twee kinderen, drie kleinkinderen, een schoondochter, de dominee en een ouderling. Er mocht wel meer familie aanwezig zijn maar de meesten zijn ook erg oud dus durfden niet. We hebben een programma gedraaid zoals we ook onder normale omstandigheden gedaan zouden hebben, met twee speeches, muziek en een foto-presentatie. De kerk was zo overvallen door de lockdown dat er niet eens livestream was, er is alleen een geluidsopname gemaakt. Mijn vader was erg dement en erg oud, dus zijn verscheiden was eigenlijk een opluchting. Toch heb ik het er moeilijk mee. Kan dat komen doordat er zo weinig belangstelling was bij de uitvaart? Wat ook niet helpt is dat we elkaar natuurlijk ook maandenlang nauwelijks gezien hebben. Nu lijkt het voor iedereen voltooid verleden tijd. Nog een herdenkingsbijeenkomst organiseren gaat me wat ver en ik zou bang zijn dat er weer bijna niemand zou komen.
Erica
.
Beste Erica,
Het is volkomen normaal dat je het moeilijk hebt met de dood van je vader, ook al was hij nog zo bejaard en dement. Het is toch het einde van een tijdperk. De uitzonderlijke omstandigheden bij en na zijn uitvaart zullen zeker niet geholpen hebben. Het is heel goed dat je wel een normaal programma hebt verzorgd, dus dat je hem de eer hebt bewezen die hem toekomt. Ik kan me goed voorstellen dat je met een onvoldaan gevoel achterblijft. Het idee van nog een herdenkingsbijeenkomst zou ik zeker serieus overwegen. Er moet toch een moment zijn te vinden – rond zijn sterfdag of zijn verjaardag – dat het volkomen logisch zou zijn om nog wat aandacht te vragen. Heel waarschijnlijk dat je ook anderen in je familie of zijn vriendenkring daar nog plezier mee doet, ook al lijkt het voor hen minder sterk te leven. Dus overleg met je broer en verdere familie hoe je dit in gaat richten – dus niet of je dat gaat doen, maar hoe en wanneer.
.
.
Corona-laars
Wat zijn het eigenlijk voor types die de corona-regels aan hun laars lappen? Je ziet dat de experts het soms ook niet zeker weten, maar dit is toch te serieus om zelf voor expert te gaan spelen?
Monique
.
Beste Monique,
Het zou te maken kunnen hebben met ‘ontkenning’, een soort van zelfbescherming. De Amerikaanse psychiater Kübler-Ross heeft vijf stadia van rouwverwerking onderscheiden, die mensen doormaken als ze slecht nieuws krijgen, bijvoorbeeld dat ze een dodelijke ziekte hebben. We beginnen met ontkenning (‘kan niet waar zijn, ik wil een tweede mening’), gevolgd door boosheid of protest (‘waar heb ik dit aan verdiend?’). Dan komt het stadium van ‘onderhandelen en vechten’ (‘ik probeer de experimentele operatie’). We sluiten af met depressie en tenslotte aanvaarding. Bij minder heftig maar nog steeds slecht nieuws zoals een lockdown, doorloop je ook deze stadia van rouwverwerking. Niet iedereen doorloopt alle fases en ook niet in hetzelfde tempo. Als je in ontkenning blijft steken, denk je ‘Ik ben gezond, ik ziek het wel even uit.’ Kan een kern van waarheid inzitten, maar dan negeer je dat je het op anderen kan overbrengen.
Het kan ook met persoonlijkheid te maken hebben. Mensen met narcistische trekjes hebben wel vaker een gebrek aan respect voor regels. Voor hen zijn regels vooral bedoeld voor andere mensen, zij staan daar boven. Anderen zijn paranoïde aangelegd en geloven dat de regels er niet zijn voor onze veiligheid, maar een poging van de regering om haar macht over burgers uit te breiden. Overigens is het natuurlijk wel onprettig zoals we nu met elkaar moeten omgaan. In andere omstandigheden zou je je als melaatse behandeld voelen, dus wel begrijpelijk als dat gevoel ook opkomt als iemand je verwijtend staat aan te kijken in de supermarkt.
.