Feitenvrije politiek

Socioloog Levels ergert zich aan de ‘feitenvrije debatten’ in de politiek de afgelopen jaren. Populisten grossieren hierin, zoals Trump die beweert dat Amerika onveiliger is terwijl misdaadcijfers dalen (NRC, 19 augustus). Levels roept wetenschappers op zich meer te laten horen.

Een sympathieke oproep, maar het paradoxale punt dat Levels mist, is dat factfree politics het gevolg is van het serieus nemen van wetenschappelijk onderzoek. Hieruit blijkt namelijk dat de invloed van feiten op stemgedrag gering is. Kiezers stemmen op gevoel. Dat is niet iets van de laatste tijd, feiten hebben nooit een rol van betekenis gespeeld.

De emotie die stemgedrag het krachtigst beïnvloedt is angst. Trump kwam gelijk in de peilingen door Clinton corrupt, ziek en ‘mede-oprichter van IS’ te noemen. Clinton staat weer voor sinds ze minder over beleid spreekt en Trump afschildert als instabiel, opvliegend en ‘niet te vertrouwen met nucleaire codes’. Het neveneffect van negatieve campagnes, cynisme, wordt voor lief genomen want het werkt.

De PVV had in 2010 al een ‘feiten-arme’ campagne over immigratie, die in 2017 een vervolg in overtreffende trap kan krijgen. Dat tij kan niet gekeerd worden met statistieken, wellicht wel met concrete beelden (zie de familie Khan op de Democratische Conventie) en lik-op-stuk angstinductie.

Opiniepagina NRC-Handelsblad, 23 augustus 2016