About Dousa
Categories
Social
Politieke Temper-Tantrums
Kennelijk bestaat er een groter compromisfiguur dan Balkenende. De Belgische premier lijkt er met de Europese buit vandoor te gaan. Een gemengd genoegen voor Balkenende. Hij zal nog even profiteren van de opmerkelijke omslag in de beeldvorming, waar hij van onzichtbaar leider transformeerde in onmisbaar crisismanager. Ik vrees dat het van korte duur zal zijn, want Wilders heeft weer een temper-tantrum, en daar weet de premier maar slecht raad mee.
De man die zijn tegenstanders laf en gestoord noemt, die twijfel zaait over de onafhankelijkheid van rechters, die het leger wil inzetten tegen straattuig, die miljoenen mensen Europa wil uitzetten, is boos. Pechtold en Van der Laan hebben kritiek, en zijn nu ‘politieke handlangers’ van een moordenaar. Met een slinkse omdraaiing en het codewoord ‘demoniseren’ wrijft Wilders zijn twee collega’s moreel verwerpelijk gedrag aan. Hoe kan voorkomen worden dat dit volledig ontspoort? Ik vrees dat het voorlopig onbegonnen werk is. De-escalatie is alleen mogelijk als beide partijen af willen dalen op de escalatieladder, en voor de verkiezingen zal Wilders daar geen belang in zien.
De escalatieladder heeft negen treden: drie hoofdfasen met elk drie treden. In fase 1 gaat het om wrijvingen, heftige discussies en boze brieven, maar bestaat de intentie om problemen op te lossen. Fase 2 is bereikt als de onderlinge relatie het probleem wordt. De ander wordt beschimpt, vijandbeelden worden gecreëerd en het doel verschuift van het oplossen van een probleem naar het aantonen dat de ander niet deugt. Op de hoogste trede van fase 2 wordt de tegenpartij als moreel verwerpelijk gezien. In fase 3 heeft men alle respect verloren en moet de tegenpartij ten onder gaan – zonodig ten koste van zichzelf.
Vanaf de regeringsverklaring zit Wilders in fase 2. De andere partijen hebben lang getracht te de-escaleren door beledigingen te negeren en te vragen naar oplossingen – met andere woorden: keer a.u.b. terug naar fase 1. Gestimuleerd door alsmaar gunstiger peilingen is het tegenovergestelde gebeurd, en is de aanval steeds persoonlijker geworden. Wilders heeft dat ongestraft kunnen doen omdat andere partijen bij gelegenheid met hem blijven samenwerken. Zonder veel consequenties zijn allerlei regels aan de laars gelapt, en de pers heeft ook niet geholpen door elke oprisping uit te meten en PVV-ers in praatprogramma’s onkritisch te onthalen.
Wilders reageert nu als door een adder gebeten op de uitlatingen van Pechtold en Van der Laan en daarmee zijn we op de laatste trede van fase 2. Het doet me denken aan het vaste patroon in opvoedprogramma’s op televisie. We zien een ontregeld gezin waarin de kinderen veel te lang door gejengel hun zin hebben gekregen en zich nergens meer wat van aantrekken. Bij iedere grens die de ouders proberen te trekken wordt het gejengel opgevoerd – het werkt immers – totdat wederzijds wanhoop en haatgevoelens de overhand krijgen.
Pechtold en Van der Laan zijn meegegaan naar fase 2 en zijn het volk gaan uitleggen op wie zij eigenlijk dreigen te stemmen. Dat is een logische en noodzakelijke stap geweest, maar het gevolg blijkt verdere escalatie richting fase 3. Alle remmen zijn nu los in de karakteraanval en Pechtold en Van der Laan worden uitgedaagd om hetzelfde te doen. De pers is er alvast weer ingetrapt, want Van der Laan wordt gevraagd waarom hij Wilders staatsgevaarlijk noemt. De uitlating was echter dat je ‘niet’ meteen moet denken dat ‘er gevaar is voor de rechtsstaat’, maar dat je er rekening mee moet houden in het geval de PVV heel groot wordt.
Nu grenzen stellen niet werkt en geen supernanny in zicht is, is het laatste wat moet gebeuren doorescaleren naar fase 3. Cordon sanitaire is een besmet begrip, maar in ons systeem is wel een probleem dat kiezers het idee kunnen krijgen dat ze rustig op Wilders kunnen stemmen omdat in een coalitie de scherpe kantjes er wel vanaf gaan. Zolang de-escalatie onhaalbaar blijkt, is de beste optie alle onconstructieve voorstellen te negeren. In plaats van op Wilders te reageren, steek alle energie in het overbrengen van de eigen visie. Het is te hopen dat de pers daar een beetje aan meewerkt door niet commentaar te blijven vragen op elke banale oprisping.
